wawanrembug babagan Puputan

MAKALAH BAHASA JAWA

Puputan

Dipun susun dening :

1.   Adhi Setyaningrum (XI IPA 4/01)

2.   Ardiansari Resti Utami (XI IPA 4/05)

3.   Ary Hidayat (XI IPA 4/06)

4.   Khanifatur Rochmah (XI IPA 4/12)

SMA NEGERI 1 KEBUMEN

TAHUN AJARAN 2012/2013

ATUR SAPA

PUPUTAN (pupak puser) aja kleru karo Puputan (perang). Puputan utawa pupak puser, iku sejatine nduwe makna tali puser bayi puput. Dadi upacara iki dianakake wektu utawa bubar pupute tali puser saka udhel bayi. Anggenipun pupak puser, kinten-kinten 5 utawi 7 dina sawise bayi iku lahir. Biasane ana acara slametan ing upacara puputan iki, acarane yaiku kendhuren, bancakan lan aweh jeneng bayi. Upacara iki apik yen diselenggaraake bubar wektu maghrib.

 

DAFTAR ISI

Sampul.........................................

Atur sapa......................................1

Daftar isi.....................................2

Andharan.......................................3

Panutup........................................9

Lampiran.......................................10

ANDHARAN

A.   MAKNA PUPUTAN

Puputan nggih menika salah setunggalipun acara adat jawi kang sampun wonten gegayutan kaliyan adat agama. Puputan saking tembung ”pupak puser”. Dipunsebat pupak puser amargi bayi ingkang sampun pupak ari-arinipun,sahengga wonten upile. Menawi dereng pupak piyambak menika sanes pupak puser. Wonten ing sasampunipun pupak puser ing dinten kaping gangsal saking babaripun bayi. Ingkang enggal piyambak wonten ing dinten kaping tiga.

Nindakaken puputan menika kangge panyuwunan keslametanipun bayi, maringi asma lan liya-liyane ingkang dipunselarasaken kaliyan agami Islam kadosta ngawontenaken tasyakuran utawi sukuran wonten ing dinten kaping pitu jumbuh kaliyan tatanan kelairan Nabi Muhammad SAW.

Tujuanipun puputan yaiku nyuwun keslamatan kangge bayi ingkang nembe lahir punika. Puputan bayi digolongke dadi 2, yaiku:

 1. Golongan bangsawan/kerajaan: Sega gudanga, jenang abang putih, 5 werna bubur, lan jajan pasar.

 2. Golongan rakyat biasa: Sega jangan, jenang abang putih, jenang boro-boro, lan jajan pasar.Upacara puputan dirawuhi dening bayi, ibu, dukun, pinisepuh, lan sanak saudara.

Panggenan ingkang dipun ngawontenaken puputan wonten ing dalemipun jabang bayi, nanging menawi wonten ing pundi mawon saged. Ngawontenaken puputan nggih menika lingganipun sepasaran utawi lima dinten utawi rangkeping dinten(manis, pahing, pon, wage, kliwon). Menawi ingkang sampun kadhaupan kaliyan agami Islam, puputan dipunkawontenaken wonten ing dinten kaping 7, nanging utawi mboten saged wonten ing dinten menika saged wonten ing dinten kelipatan 7, jumbuh kaliyan ketentuan adat.         

Tata cara nindakaken puputan dipunwiwiti kaliyan dinten babaran, umpami babaran dinten senen,puputan dipunkawontenaken dinten senen mbajeng. Menawi saderengipun dinten kaping pitu ngawontenaken walimahan kangge nolak bala. Salajengipun  dipunwaosaken kitab Al Parjanji lan sholawat nabi. Sadangunipun waos kitab punika, bayinipun diubengaken nganthi kaping pitu kanthi pangarep supados dados putra ingkang soleh/solehah ingkang migunani kagem Negara,bangsa,lan agami. Salajengipun dipunpethet(dipuncukur) ngangge gunting ingkang dipunkungkum ing toya kaliyan godhong tawa(dadap srep). Tiyang ingkang gunting rambutipun bayi jumlahipun wonten pitu(7 tiyang sepah/tokoh masyarakat secara gantosan).

B.   UBARAMPE

Ubarampe kangge nyuguhaken tamu wonten beras kaliyan lauk pauk. Menawi kangge acara puputan piyambak wonten kembang,godhong tawa, bubur abang lan putih, toya, gunting.

1.     Kembang

Kembang menika kangge mbuwang bau-bau ingkang mboten sedap kado kringet. 

     Toya lan Godhong Tawa

Toya bening kangge kanthi penggalih ingkang bening,panyuwunan dhumateng Gusti Allah Ta’ala. Menawi godhong tawa(godhong dadap srep) saking tembung “tawa=tawar”,kangge nawar sedaya penyakit utawa dibebasaken saking sedaya penyakit.

3.   Gunting

Gunting menika kangge nyukur kremanipun bayi.

4.   Bubur Abang

Bubur abang saking abangipun gula jawi nggih menika sarining bumi (asli) tanpa zat-zat kimia kangge memanisan mugi-mugi putra kasebut diparingana akal, wilujeng jasmani lan rohani.

5.        Bubur Putih

Menawi bubur putih gadah tujuan ingjkang suci supados putra ingkang anggadahi akhlakul karimah( akhlak terpuji).

6.   Lenga Wangi

Lenga wangi kangge nyemprot para rawuh amargi Nabi Muhammad remen kaliyan wewangian sahengga nuladha punapa ingkang dipunremeni utawi tindak tandukipun kanjeng nabi Saw.

PANUTUP

1. KESIMPULAN

Saking wawanrembug ingkang sampun dipunkawontenaken, kita saged nyimpulaken menawi puputan inggih punika adat jawi ingkang sampun turun temurun saking leluhur dumugi saniki. Ananging, sapunika puputan mboten asli adat jawi nanging sampun owah kaliyan kabudayan Islam.

Puputan inggih punika saking tembung pupak puser ingkang gadhahi tujuan nyuwun keslamatan kangge bayi ingkang nembe lahir punika. Ing sajroning puputan kedah wonten ubarampe kang gadhah fungsi-fungsi piyambak, kadosta          :

1.   bubur abang kangge ajining raga utawi supados gadhahi akal ingkang sehat

2.   bubur putih kangge ajining jiwa utawi rohani.

3.   gunting kangge nyukur rambut bayi ingkang badhe dipunpethet

4.   kembang kangge aroma wangi bayi supados aroma kringet ingkang mboten asrep saged ical

5.   toya kangge nyelehaken rambut bayi ingkang sampun dipuncukur

6.   godhong tawa/dhadap srep kangge nawar sedaya penyakit ingkang wonten ing badanipun bayi utawa sedaya penyakit ingkang saged nular ing bayi punika

7.   lenga wangi kangge perwujudan menawi Nabi Muhammad SAW punika remen kaliyan wewangian.

2.   KRITIK LAN SARAN

LAMPIRAN

1. Biografi Narasumber

Bapak Muhammad Khaironi asli saking dusun Sidomoro kecamatan Buluspesantren inggih punika pensiunan Kementrian Agami kecamatan Buluspesantren. Bapak Khaironi kagungan 1 garwa lan 4 putra. Ingkang wonten 2 lan ingkang estri wonten 2. Bapak Khaironi punika yaikutokoh masyarakat ingkang mangertos babagan kebudayan Jawi lan agami Islam.

2. Daftar Pitakenan

Daftar pitakenan ingkang sampun disusun :

1.   Punapa ingkang dipun sebat puputan ?

2.   Supados punapa nindhaaken puputan punika ?

3.   Wonten pundi panggenan lan kapan wekdal ingkang sae menawi ngawontenaken puputan punika?

4.   Kados pundi tatacara nindakaken puputan punika?

5.   Punapa mawon ubarampe ingkang dipunkawontenaken? lan kagem punapa mawon ubaramen punika?

6.   Kagem punapa mawon kembang, toya, godhong tawa, gunting punika?

7.   Salajengipun kagem punapa bubur abang lan bubur putih punika?

8.   Menawi lenga wangi punika kagem punapa?

3. Teks Wawanrembug

Resti                     :  “Sugeng sonten pak dhe……”

Pakdhe Khaironi    :  “Sugeng sonten dek………”

Resti                     :  “Kula badhe nyuwun wekdal panjenengan kagem

                                wawanrembug punika saged, Pak?”

Pakdhe Khaironi    :  “Oh… ngono,saged. Mangga…”

Resti                     :  “Kula badhe nyuwun pirsa babagan puputan. Punapa

                                ingkang dipunsebat puputan?”

Pakdhe Khaironi    :  “Puputan nggih menika salah setunggalipun acara adat

                                jawi kang sampun wonten gegayutan kaliyan adat agama.

                                Puputan saking tembung ”pupak puser”. Dipunsebat

                                pupak puser amargibayi ingkang sampun pupak

                                ari-arinipun,sahengga wonten upile. Menawi dereng pupak

                                piyambak menika sanes pupak puser. Wonten ing

                                sasampunipun pupak puser ing dinten kaping gangsal

                                saking babaripun bayi. Ingkang enggal piyambak wonten

                                ing dinten kaping tiga.”

Resti                     : “Supados punapa nindakaken puputan punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Nindakaken puputan menika kangge panyuwunan

                                keslametanipun bayi, maringi asma lan liya-liyane ingkang

                                dipunselarasaken kaliyan agami Islam kadosta

                                ngawontenaken tasyakuran utawi sukuran wonten ing

                                dinten kaping pitu jumbuh kaliyan tatanan kelairan Nabi

                                Muhammad Saw.”

Resti                     :  “Wonten pundi panggenan lan kapan wekdal ingkang sae

                                menawi ngawontenaken puputan punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Panggenan ingkang dipun ngawontenaken puputan

                                wonten ing dalemipun jabang bayi, nanging menawi

                                wonten ing pundi mawon saged. Ngawontenaken puputan

                                nggih menika lingganipun sepasaran utawi lima dinten

                                utawi rangkeping dinten(manis, pahing, pon, wage,

                                kliwon). Menawi ingkang sampun kadhaupan kaliyan agami

                                Islam, puputan dipunkawontenaken wonten ing dinten

                                kaping 7, nanging utawi mboten saged wonten ing dinten

                                menika saged wonten ing dinten kelipatan 7, jumbuh

                                kaliyan ketentuan adat.”

Resti                     :  “Kados pundi tatacara nindakaken puputan punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Tata cara nindakaken puputan dipunwiwiti kaliyan dinten

                                babaran, umpami babaran dinten senen,puputan

                                dipunkawontenaken dinten senen mbajeng. Menawi

                                saderengipun dinten kaping pitu ngawontenaken

                                walimahan kangge nolak bala. Salajengipun

                                dipunwaosaken kitab Al Parjanji lan sholawat nabi.

                                Sadangunipun waos kitab punika, bayinipun diubengaken

                                nganthi kaping pitu kanthi pangarep supados dados putra

                                ingkang soleh/solehah ingkang migunani kagem

                                Negara,bangsa,lan agami. Salajengipun

                                dipunpethet(dipuncukur) ngangge gunting ingkang

                                dipunkungkum ing toya kaliyan godhong tawa(dadap srep).

                                Tiyang ingkang gunting rambutipun bayi jumlahipun

                                wonten pitu(7 tiyang sepah/tokoh masyarakat secara

                                gantosan).”

Resti                     :  “Punapa mawon ubarampe ingkang dipunkawontenaken?

                                lan kagem punapa mawon ubaramen punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Ubarampe kangge nyuguhaken tamu wonten beras kaliyan

                                lauk pauk. Menawi kangge acara puputan piyambak

                                wonten kembang,godhong tawa, bubur abang lan putih,

                                toya, gunting.”

Resti                     :  “Kagem punapa mawon kembang, toya, godhong tawa,

                                gunting punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Kembang menika kangge mbuwang bau-bau ingkang

                                mboten sedap kado kringet. Toya bening kangge kanthi

                                penggalih ingkang bening,panyuwunan dhumateng Gusti

                                Allah Ta’ala. Menawi godhong tawa(godhong dadap srep)

                                saking tembung “tawa=tawar”,kangge nawar sedaya

                                penyakit utawa dibebasaken saking sedaya penyakit.

                                Gunting menika kangge nyukur rambut bayi.”

Resti                     :  “Salajengipun kagem punapa bubur abang lan bubur putih

                                punika?”

Pakdhe Khaironi    :  “Bubur abang saking abangipun gula jawi nggih menika

                                sarining bumi (asli) tanpa zat-zat kimia kangge memanisan

                                mugi-mugi putra kasebut diparingana akal, wilujeng

                                jasmani lan rohani. Menawi bubur putih gadah tujuan

                                ingkang suci supados putra ingkang anggadahi akhlakul

                                karimah( akhlak terpuji).”

Resti                     :  “Menawi lenga wangi punika kagem punapa?”

Pakdhe Khaironi    :  “Amargi Nabi Muhammad remen kaliyan wewangian

                                sahengga nuladha punapa ingkang dipunremeni utawi

                                tindak tandukipun kanjeng nabi Saw.”

Resti                     : “Alhamdulillah, cekap semanten punapa ingkang kita suwun   pirsa. Matur nuwun kangge informasi ingkang sampun dipunterangaken. Mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur utawa tindak-tanduk kula sakanca ingkang kirang mranani penggalih, kula nyuwun samudera pangaksami”.

Pakdhe Khaironi    : “nggih sami-sami…”.

2.